Nexus77-web
Tijdschrift Nexus

Nexus 77

De 77e editie van Nexus bevat de bijdragen van sprekers van de Nexus-conferentie 2017, ‘The Last Revolution’, onder meer van Bernard-Henri Lévy, Antony Blinken, Aleksandr Dugin, Aileen Kelly, Nelofer Pazira, Zhang Weiwei en Michael Žantovský. Daarnaast leest u ook essays over revolutie en macht van Simone Weil en Robert Cooper, en het essay ‘Hoeders van de open vlakte’, waarmee Jelte Hommes de essaywedstrijd van Nexus Connect won.

Dit nummer is onderdeel van het proefpakket.

Inhoudsopgave

De vijf spookrijken en het zwijgen van Amerika

vertaling Pon Ruiter

We bevinden ons op een keerpunt in de geschiedenis: Amerika is niet langer een voorbeeld van vrijheid, maar trekt zich terug van het wereldtoneel. Wat betekent dit voor de wereld van vrijheid en democratie?

Als Amerika zich te lang afkeert van dit idee van wat territorium is, wat een grens is, wat juist is, wat een burger is en hoe de relatie dient te zijn tussen vrouwen en mannen, mannen en mannen en vrouwen en vrouwen, is het aan Europa om die fakkel over te nemen en daarmee weer op de voorgrond te treden.

Van goden en mensen

vertaling Manon Smits

Pazira beschrijft op essayistisch-journalistieke wijze de strijd van de vrijheidsbrigade Liwa al-Fatah in Syrië en verbindt hun verhaal met de beroemde strijd van Frantz Fanon in Algerije. Een kritische beschouwing op de rol van westerse regeringen in de strijd in Syrië.

Voor een toekomstige revolutie in de Arabische wereld is een theoretische achtergrond onmisbaar, en deze achtergrond moet humanistisch van aard zijn. De dictaturen overal ter wereld kunnen alleen ten val gebracht worden door het ontwikkelen van een humanistisch bewustzijn, niet door het ingrijpen van externe militaire machten die alleen maar de ene tiran en autocraat verruilen voor een andere.

Shakespeares politieke inzichten

vertaling Gerda Baardman

Wat kan Shakespeare ons leren over macht en politiek? Met citaten uit de grote politieke werken van de grote bard toont Robert Cooper diens inzichten over orde en macht, leiderschap en autoriteit, het gevaar van populisme en zelfs over vluchtelingenpolitiek.

Shakespeares stukken getuigen van politiek inzicht omdat de mens nu eenmaal een politiek dier is en Shakespeare de mens als geen ander doorzag. Door zijn mensenkennis begreep hij ook de politiek.

Tegen het liberalisme

De paradox van de vrijheid

vertaling Jabik Veenbaas

De Russische aartsconservatief en ideoloog Aleksandr Dugin betoogt in dit essay dat het liberalisme leidt tot de vernietiging van collectieve waarden en zelfs het idee van menselijkheid als gedeelde identiteit. Met de essays van onder andere Pazira, Wieseltier en Zhang biedt het een overzicht van het debat over de essentie en toekomst van vrijheid en liberalisme.

In zekere zin is het westerse liberalisme antiwesters, omdat het de westerse mens wil ‘bevrijden’ van zijn traditie, die van nature collectieve en concreet transcendente trekken heeft.

De grote lastercampagne

vertaling Pon Ruiter

In deze hartstochtelijke verdediging van het liberale begrip van vrijheid geeft Wieseltier een krachtig weerwoord op vaak gehoorde kritieken op het liberalisme. Liberalisme, betoogt hij, vertegenwoordigt het mooiste in de mens, en kan goed samengaan met spiritueel gevoel, patriottisme, het nastreven van hogere waarden en verzet tegen materialisme.

De liberale traditie gaat uit van een mensbeeld dat nobel en inspirerend is. Dat mensbeeld komt voort uit een axiomatisch geloof in de menselijke waardigheid, dat zowel seculier als religieus van aard kan zijn. Die waardigheid komt tot uiting in de gedachte dat elk mens rechten heeft, en deze gedachte is een van de kroonjuwelen van de beschaving.

Een kwestie van vrijheid

vertaling Jan Willem Reitsma

In deze uitgebreide en diepgravende analyse van het begrip vrijheid bespreekt Kelly John Stuart Mill en Isaiah Berlin, en leren we Alexander Herzen kennen als een genuanceerd revolutionair, die de gevaren van ideologische hoogmoed al vroeg doorzag en pleitte voor een pragmatische opvatting van vrijheid.

[Herzen] voorspelde met vooruitziende blik dat het socialisme ‘alle fases zal doormaken totdat het zijn eigen extremen en absurditeit bereikt. Dan zal er opnieuw een schreeuw van ontkenning klinken uit de titanenborst van een revolutionaire minderheid, en opnieuw zal er een strijd op leven en dood losbranden, waarin het socialisme dezelfde rol zal spelen als het conservatisme nu, en zal worden weggevaagd door de volgende revolutie, die wij nu nog niet kennen.’

Muren of bruggen

Wat maakt Amerika in de 21e eeuw weer tot een groot land?

vertaling Nico Groen

Grote en steeds snellere veranderingen in de wereld leiden tot onzekerheid, angst en politieke instabiliteit. Blinken legt uit waarom we toch moeten kiezen voor verbinding, samenwerking en open grenzen, en niet voor nationalisme, angst voor de ander en verzet tegen verandering.

Als we ons land ommuren en afsluiten van de rest van de wereld, zullen onze burgers uiteindelijk slechter af zijn… Ook in de toekomst zal Amerika blijven profiteren van een open, onderling verbonden wereld waarin mensen, goederen, informatie en ideeën vrij en veilig circuleren dankzij de instituties en normen die we scheppen.

Essays over revolutie en macht

vertaling Liesbeth van Nes

Wat is revolutie? En waarom lijkt de meerderheid zich altijd weer aan een kleine minderheid te onderwerpen? Hoe kan het dat mensen trouw blijven aan de politieke orde, zelfs als deze hen de dood indrijft? Deze vragen, die Weil stelde in de tijd van Stalins terreur en de opkomst van het nazisme, zijn ook vandaag nog altijd actueel.

De onderwerping van de meerderheid aan de minderheid, dit basisgegeven van bijna elk sociaal stelsel, verbaast nog steeds iedereen die een beetje nadenkt… Dat veel mensen zich onderwerpen aan één man uit angst door hem gedood te worden is al vrij verbazingwekkend; maar hoe valt te begrijpen dat ze onderworpen blijven totdat ze ook op zijn bevel sterven?

De unieke aspecten en snelle opkomst van China

vertaling Jan Tazelaar

Is het Chinese model een plausibel alternatief voor de westerse liberale democratie, of een onderdrukkend regime dat geen ruimte laat voor vrijheid van het individu? Deze vraag leverde op de conferentie verhitte discussies op; Zhang legt uit waarom China, in zijn ogen, wel degelijk een voorbeeld voor de wereld kan zijn.

Eenmaal bevrijd van ideologische vooringenomenheid krijgt men misschien oog voor het feit dat datgene wat in de afgelopen vier decennia in China is gebeurd wellicht de grootste economische en sociale revolutie in de geschiedenis van de mensheid is geweest, een revolutie die 700 miljoen mensen van de armoede heeft verlost.

De onzichtbare revolutie

vertaling Ilse Josepha Lazaroms

De Tsjechische diplomaat Michael Žantovský is een ervaringsdeskundige op het gebied van onderdrukking en vrijheid. Hij waarschuwt voor het verlangen naar revolutie, maar ook voor het streven naar gegarandeerde zekerheid en veiligheid in onze maatschappij, dat in zijn optiek leidt tot inperking van onze vrijheid.

De grootste en unieke kracht van het democratische bestuurssysteem is zijn zelfcorrigerende vermogen, zijn capaciteit om van eerdere fouten en de overcompensatie van deze fouten te leren en deze wellicht in de toekomst te vermijden. Maar als je dit vermogen wegneemt en welvaart, veiligheid, politieke correctheid of winst zwaarder laat wegen dan mensenrechten, dan zal de vrijheid in verval raken en verwelken.

Vrijheid, democratie en overeenstemming

vertaling Ingrid Goldsman

Sjeik Ghannouchi speelde als leider van de islamitisch-democratische Ennahda-partij een belangrijke rol bij de Tunesische revolutie van 2011 en de opbouw van een democratische staat daarna. Waarom was de Tunesische revolutie een succes, terwijl andere landen in het Midden-Oosten na de Arabische Lente in geweld en chaos verzonken?

Tunesië is tot nu toe het enige land dat met succes de vrijheidsfakkel ter hand heeft genomen en een vreedzame machtswisseling binnen de autoritaire politiestaat heeft bewerkstelligd… De Tunesische benadering was gebaseerd op overeenstemming (tawafuk) tussen democratische moslims en democratische seculieren, tussen links en rechts, tussen degenen die behoorden tot het voorgaande tijdperk… en degenen die de revolutie hadden gevoerd.

Dit essay is ook online te lezen. Lees het hier

Hoeders van de open vlakte

Met dit essay won Jelte Hommes de Nexus Connect-essaywedstrijd 2017. In een beschouwing die de lezer langs Freud, Malevitsj en de filosoof Claude Lefort voert stelt Hommes de vraag: hoe kunnen we ons inzetten voor vrijheid, zonder zelf een bepaalde ideologie aan anderen op te leggen?

Hoe word je een hoeder van de open vlakte? Allereerst door het eigen gelijk niet te verabsoluteren en te erkennen dat het toelaten van andere politieke opvattingen niet hetzelfde is als het opgeven van de eigen. Sinds de val van de Berlijnse muur zijn we te vaak ooggetuige geweest van het onrecht dat geschiedt wanneer die ruimte niet wordt geboden.