Nexus 6

De ethische grenzen van de wetenschap zijn moeilijk aan te geven en blijken onder ideologische maatschappelijke en economische druk uiterst rekbaar te zijn. Duitse nazi-geleerden hebben met hun eugenetische rassen-theorieën de poorten geopend voor genocide van een ongekende omvang. Maar ook na de Tweede Wereldoorlog zijn de lessen nog niet geleerd.

Het kan geen kwaad om de wetenschap van het voetstuk te halen waarop rationalisten haar na de dood van God gezet hebben. Wetenschap is God noch de duivel.

De auteur, overlevende van het medische experimentenblok in Auschwitz, vertelt zijn gruwelijke herinneringen.

Vaak vragen mensen mij wat ik van de psychologie van de SS-artsen denk. Ik vind dit een onzinnige vraag. Als we beseffen wat ze gedaan hebben is er niets meer te vragen. Het waren bewuste gewetenloze moordenaars en dieven, anders niet.

In 1988 werd voor het eerst in Duitsland een symposium gehouden, waarin vele aspecten van de Duitse theorieën en praktijken van Eugenetica en Euthanasie werden belicht, waarbij ook de moord op psychiatrische patiënten en ongeneeslijk zieken in Duitsland zelf uitvoerig ter sprake kwam.

De Duitse vernietigingskampen en krijgsgevangenkampen leverden als bijverschijnsel ongekende mogelijkheden voor wetenschappelijke experimenten op mensen.

De opkomst van het nihilisme in de jaren tachtig van de negentiende eeuw werd heftig bestreden door Nietzsche. Zowel Heidegger als Hannah Ahrendt zijn hem daarin gevolgd. Vooral in de ontwikkeling van de moderne biologie uit zich het nihilisme ten volle, omdat deze wetenschap geen plaats heeft ingeruimd voor bevrijding uit de biologische keten, evenmin als voor reflectie op historisch gegroeide moraal.

De cyclus van het biologische leven wordt doorbroken door handelingen, die zich uitdrukkelijk tot verleden en toekomst verhouden: het vergeven en het beloven.

Ondanks een wijd verbreide angst dat de ontwikkeling van de techniek de religieuze en morele waarden het christendom te niet zal doen, hebben moderne theologen nog geen weerwoord gevonden. De vraag of de techniek een instrument van de techniek is, of de mens een instrument van de techniek, is door theologen noch gesteld, noch beantwoord.

Terwijl de techniek feitelijk een product is van de joods-christelijke traditie, moeten we thans constateren dat ze zich daaruit heeft losgemaakt.

Aan het voorbeeld van Christa Wolf en de kritiek op haar politieke houding ten opzichte van het DDR-bewind schildert de auteur de heersende meningen van literaire critici in het verenigde Duitsland.

Is na de val van de Muur en het Oostblok inderdaad terecht een einde aan de politieke utopie gekomen en moet de literatuur zich weer bezinnen op het eigene en zich niet bemoeien met dichten die haar niet aangaan, zoals de politiek?

Ironie kan zowel in de literatuur als in de politiek een bruikbaar strijdmiddel zijn om ruimte te scheppen voor verschillende opvattingen. Ironie kan de politiek bevrijden van ideologische ballast en nieuwe morele kaders tot stand brengen.

Veel schrijvers hebben gepoogd om ironie een morele lading mee te geven. Thomas Mann en Sören Kierkegaard zijn er voorbeelden van. Echter, bij geen van beiden culmineert dit in engagement, of zo men wil, in politieke betrokkenheid.

Met citaten uit het werk van vele dichters betoogt de auteur dat de intimiteit van het individuele gevoelsleven de beste voedingsbodem voor de poëzie is.”

Kunst behoeft intimiteit om zich met het andere te verbinden.