Schatkamer

Welkom in onze digitale Schatkamer. Hierin verschijnen onder andere de mooiste essays uit het Nexus-archief, video-opnamen van onze activiteiten en besprekingen van nieuwe boeken of films.

Schrijft u zich in voor de speciale Schatkamernieuwsbrief, dan ontvangt u hoogstens eens per week een mail met een persoonlijke aanbeveling zodra we iets nieuws hebben toegevoegd aan de Schatkamer.

Inschrijven voor de Schatkamernieuwsbrief

Media

Theme

Cadeaus vk

Cultuur, Geschiedenis, Samenleving

Emilia Menkveld en Maurits Lesmeister

Cadeaus

De antieke Griekse en Romeinse samenlevingen waren gecompliceerd en gelaagd: dat weerspiegelt zich in wat de mensen aan elkaar en de goden gaven en hoe ze daarover schreven.
marianne_von_werefkin-anthill-1916-obelisk-art-history-1

Biografie, Cultuur

Thomas Heij

Er is geen andere rijkdom dan het leven

Iets heeft volgens John Ruskin waarde als het voordeel oplevert voor het leven. Zo is ware rijkdom het bezit van waardevolle zaken door waardige personen.
1_Z7Gk1YUwso9Cv3mRyEGemg

Rob Riemen

Apocalypse Now: The Revelation of our Time

Ter introductie op de Nexus-conferentie 2025
EdwardMoran-UnveilingTheStatueofLiberty1886Large

Rob Riemen

De terugname van het Vrijheidsbeeld

Wanneer president Trump bij het ontwaken zijn favoriete tv-programma Fox & Friends aanzet, kan hij wat hij hoort en ziet niet geloven. De afgelopen nacht is het Vrijheidsbeeld van zijn sokkel in New York gehaald en overgevlogen naar Frankrijk waar het op een nieuwe sokkel is geplaatst in de haven van de Noord-Franse stad Duinkerke.
vriendschap

Cultuur, Literatuur

Mark Sarvas

Gefrankeerde vriendschappen

Ik heb een hele boekenkast gevuld met mijn collectie literaire briefwisselingen en ik heb me regelmatig afgevraagd waarom ik die zo aantrekkelijk vind. Volgens mij komt dat in elk geval deels door de kans om de ongeredigeerde kant te zien van auteurs die mij geïnspireerd hebben.
Mathijsen Betje Wolff sit

Biografie, Geschiedenis, Literatuur

Marita Mathijsen

Een vrije geest

We krijgen zowel Betjes grote schrijfcarrière als haar herkenbare menselijkheid in al hun vele facetten te zien. Hierdoor wordt de voorheen vrij abstracte figuur van de schrijfster meer dan tweehonderd jaar na haar dood weer helemaal echt.
caravaggio-the-musicians-1595-trivium-art-history

Cultuur, Kunst, Literatuur

Ágnes Heller

De menselijke ziel in al zijn stemmingen

Vertrouwdheid met de geschiedenis, de dichtkunst, de godsdienst, het wereldbeeld en zelfs de gewoontes van een tijdperk draagt bij tot begrip, niet zozeer van de vragen zelf, maar van de manier waarop ze door een bepaalde filosoof op een bepaald moment geformuleerd zijn.
De sonnetten aan Orpheus site

Literatuur, Poëzie

Rainer Maria Rilke

De sonnetten aan Orpheus

Een centraal thema in de sonnetten is artistiek scheppen, preciezer de dichtkunst. Rilke zet Orpheus neer als een soort mythisch model van de dichter. In Metamorfosen van Ovidius daalt de dichter, zanger en lierspeler Orpheus af in de onderwereld. In dit verhaal zitten meerdere thema’s die we terugvinden in de sonnetten – zang, kunst, transformatie, leven en dood.
Een oefening in leven site

Filosofie

Pablo M. Lamberti

Een oefening in leven

Lamberti stelt dat het praktiseren van de filosofie vergelijkbaar is met het leren bespelen van een instrument; het bestaat niet enkel uit reflectie maar vraagt ook om fysieke en innerlijke inspanning.
respect

Cultuur, Samenleving

Azza El-Kholy

Een permanente oefening in respect

Pas als we durven te twijfelen, dieper durven te graven en zelf durven na te denken, kunnen we een stap zetten in de richting van vooruitgang en respect voor menselijke waardigheid, in plaats van terug te keren naar de duisternis van godsdienstoorlogen en etnische en koloniale strijd.
Mathieu Segers Europa site

Europa

Mathieu Segers

Europa en het idee uit de toekomst

De Amerikanen stonden aan de wieg van de geboorte van het politieke naoorlogse Europa en nu staan we er alleen voor. De zwaarte van het moment dwingt ons om ons af te vragen: kunnen we dat volhouden en wat vraagt dat van ons Europeanen?
EUROPA

Europa

Winston Churchill

Een ‘Verenigde Staten van Europa’

Ik moet u waarschuwen. Er rest wellicht weinig tijd. We kunnen even op adem komen. De kanonnen zwijgen. De strijd is stilgevallen; maar de gevaren zijn niet geweken. Als we de Verenigde Staten van Europa willen oprichten, moeten we nu beginnen.
Goodwin, H. C.; White Cliffs, Dover, Kent

Cultuur, Europa, Geloof, Samenleving, Wetenschap

Robert Cooper

Hoop en het strand van Dover

Was de toekomst voorheen altijd een kwestie van het geloof geweest, vanaf nu behoorde ze tot het domein van de hoop. En die hoop probeerde men in de Verlichting te verwezenlijken via de politiek. Dat is nog steeds zo.
Wieringa-vierkant

Samenleving

Tommy Wieringa

Optimisme zonder hoop

Elke catastrofe neemt volgens Wieringa het zicht op de toekomst tijdelijk weg, maar als ‘de vijand eenmaal is verslagen en de wapens zwijgen, de pandemie is uitgewoed of de beurs weer opveert, dan keert ook de toekomst terug.’ Bij de klimaatcrisis is het echter ‘de toekomst zelf die ons haar beeld ontzegt.’
Bouwman-vierkant

Geschiedenis, Samenleving

Luuk Bouwman

De Propagandist

Het rücksichtslos najagen van eigenbelang en het afschuiven van elke verantwoordelijkheid op de Duitsers blijkt in De Propagandist de kern van het probleem te zijn.
justice2

Politiek, Samenleving

Hans Ulrich Jessurun d'Oliveira

Vivos voco, mortuos plango

Iemand die in de overzichtelijke naoorlogse tijd in Nederland leeft, is geen knip voor zijn neus waard is als hij zijn mond niet open durft te trekken als hij vindt dat de overheid zich dingen permitteert die niet deugen.
Scherm_afbeelding 2025-04-04 om 15.32.16

Cultuur, Filosofie, Humanisme

Henk Smeijsters

Tijdloze wijsheden voor een beter leven

Met Tijdloze wijsheden heeft Smeijsters’ vorige werk, Hoe je een beter mens wordt, een waardig vervolg gekregen. Beide zijn tot stand gekomen vanuit de diepe overtuiging dat sommige inzichten het waard zijn om behouden te blijven.
School_of_Athens_Raphael_detail_01

Cultuur, Filosofie, Humanisme

Alain Finkielkraut

De essentie is aan het verdwijnen

Het nieuwe idee van de gelijkheid is dat er niet langer zoiets als ‘de essentie’ bestaat. We leven op een platte wereld, waarin het onderwijs niet kan overleven. De Verlichting wordt door haar eigen karikatuur, haar eigen golem vernietigd.
grot

Filosofie, Geschiedenis

Ingrid Rowland

Naar buiten, de grot uit

Zo’n vierentwintighonderd jaar geleden beschreef Plato in zijn dialoog De staat een fictieve rij gevangenen die in een grot zat vastgeketend. Ze waren zo aan hun omgeving gewend dat de flakkerende schaduwen op de wand van de grot net zo reëel leken als concrete voorwerpen en levende wezens.
Zorg goed voor je ziel 2

Filosofie, Geschiedenis

Mieke de Vos en Michiel Leezenberg

Zorg goed voor je ziel

Tegen de clichés in laten De Vos en Leezenberg zien dat oud-Griekse filosofie niet alleen een mannending was, en dat het dominante beeld van deze periode toe is aan een grondige herziening. De denksters uit dit boek illustreren dat filosoferen over allerlei onderwerpen – van metafysica tot het huishouden – past in een doordachte manier van leven.
AGAMBEN.1

Filosofie, Samenleving

Ype de Boer

Een filosofisch rariteitenkabinet

Wat hebben Pinokkio, franciscaanse monniken, liefde en archeologie met elkaar te maken? Al deze zaken spelen een rol in het oeuvre van de Italiaanse filosoof Giorgio Agamben.
1280px-Vermeer-view-of-delft

Cultuur, Kunst

Marjoleine de Vos

Een krachtige liefde voor het leven

Uiteraard is er ook verdriet en ellende, maar we gaan die niet voor onszelf onoverkomelijk noemen en alles in grijstinten zien. Je moet vrolijk zijn. Je verheugen in wat er ook is.
Jean-Léon_Gérôme_-_Le_charmeur_de_serpents

Geschiedenis, Politiek, Samenleving

Edward Said

Terugblik op ‘Orientalism’

Het centrale argument in dit alles is dat, zoals Vico ons leert, de geschiedenis van de mensheid wordt gemaakt door mensen. En zoals de strijd om de heerschappij over grondgebied deel uitmaakt van die geschiedenis, geldt dat ook voor de strijd om historische en sociale betekenis. Elk tijdperk, elke samenleving schept zijn eigen ‘anderen’.
DAYBREAK IN GAZA 2

Geschiedenis, Oorlog, Politiek

Stories of Palestinian Lives and Cultures

Daybreak in Gaza

A crucial contribution to contemporary debates surrounding the Israeli-Palestinian conflict in light of its recent escalation in October 2023. It echoes Edward Said’s 1984 essay, ‘Permission to Narrate’, which criticizes the censoring of the Palestinian perspective and reclaims the right of Palestinians to tell their side of the story.