Essays

De komende tijd vullen we dit online archief, speciaal voor leden, met pareltjes uit uitverkochte Nexus-nummers. Als u zich inschrijft voor onze speciale nieuwsbrief, krijgt u, zodra er een nieuw essay te lezen is, een mailtje met een persoonlijke aanbeveling. Inschrijven kan hier. Nog geen lid? Bekijk hier de voordelen.

Nieuw: U kunt nu ook Engelstalige essays lezen in ons online archief. Ga daarvoor naar de Engelse kant van onze site. Hebt u toegang tot het Nederlandse archief, dan hebt u ook toegang tot de Engelse teksten.

Thema

Bluemner-Form_and_Light

Cultuur, Literatuur, Samenleving

Claudio Magris

Utopie en onttovering

De utopie geeft het leven zin omdat ze, tegen alle schijn in, eist dat het leven zin heeft. Utopie en onttovering moeten niet tegenover elkaar worden gesteld, maar elkaar wederzijds steunen en corrigeren.
shahmeran

Politiek, Samenleving

Elif Shafak

Een kosmopolitisch appel

Democratie moet nooit worden verward met het alleenrecht van de meerderheid. Voor een echte, pluralistische, goed functionerende democratie is veel meer nodig dan alleen vrije verkiezingen.
balzac

Literatuur

A.S. Byatt

Hoe ik Europees werd

Het lezen van Thomas Mann veranderde op een of ander biologisch niveau mijn ideeën over de manier waarop ik wilde schrijven.
Byatt-ig

Literatuur

A.S. Byatt

Ragnarök

Het tengere kind wist, zonder te weten dat ze het wist, dat de volwassenen angstig rekening hielden met een ophanden zijnde vernietiging. Ze stonden voor het einde van de wereld die ze kenden.
Felix-Platter

Geschiedenis, Humanisme

Andrew Pettegree

De promotie van Felix Platter

De onfortuinlijke kandidaat moest slikken of stikken: het was voor hem gewoon een extra uitgave, net als de wijn en het gebak dat hij verplicht was zijn examinatoren en gasten voor te zetten.
vrijheid muziek

Kunst, Samenleving

Charles Rosen

De meerduidige vrijheid van de kunst

Conventies vormen het bastion van de beschaving, een waarborg voor maatschappelijke veiligheid. Maar ze kunnen ook een gevangenis zijn. Natuurlijk kent elke kunstvorm ook zo zijn conventies. Maar van die kunstenaar wordt van oudsher ook verwacht dat hij die conventies juist schendt.
Rainer-Maria-Rilke

keuze van Marina Mahler

Rilke aan Margot Sizzo

‘Rilke is een van de weinige dichters die over de liefde hebben geschreven bij wie ik denk: ja, hij heeft de liefde ervaren.’
Nexus2012conf067

Biografie, Filosofie

Ágnes Heller

Een brief aan Richard Rieger

De wiskundeleraar van Agnés Heller onderwees zijn leerlingen eigenlijk niets, gedurende de jaren ’40 in Boedapest: hij spoorde ze aan hun boeken weg te leggen, en na te denken.
Hermes

Literatuur

Olga Tokarczuk

Hoe vertalers de wereld redden

Vertalers en tolken fungeren in wezen als priesters en priesteressen in Hermes’ tempel, omdat hun werk de goddelijke essentie raakt: het verbinden van mensen via hun talen, zelfs over hun talen heen om zo de menselijke ervaring van de ene cultuur naar de andere over te dragen
sjestov2

Filosofie

László F. Földényi

Lev Sjestov: filosoof van het radicale optimisme

Lev Sjestov was een van de merkwaardigste filosofen van onze eeuw. Een zeer vertwijfelde existentialist, die tegelijk een man vol geloof was; een filosoof die zowel in de twintigste eeuw als in de wereld van het Oude Testament leefde
nutteloos

Literatuur, Samenleving

Nuccio Ordine

Over domheid en nut

Tijd besteden aan iets nutteloos wil zeggen onze dag en ons leven menselijker maken.
landweg-in-de-provence-bij-nacht-vincent-van-gogh-44552-copyright-kroller-muller-museum

Laura de Bie over Martin Heidegger

Brief aan Van Gogh

Winnaar schrijfwedstrijd Nexus Connect 2023
Gertrude Stein and Alice B. Toklas

Joshua Vissers over Gertrude Stein

Brief aan Van Gogh

Tweede prijs schrijfwedstrijd Nexus Connect 2023
Rilke

Literatuur

Jacq Vogelaar

Roman van innerlijke gebeurtenissen

De idee van Malte is minder in uitspraken te zoeken dan in de tekst als geheel, in het feit dat het aantekeningen zijn en géén dagboek, géén novelle of roman, in het feit dat er geen hechte constructie, ook geen geheime, aanwezig is, en dat de schriftuur zowel in thematiek als in structuur geleid wordt door een zweverige opvatting van de tijd.
Van Gogh, Pair of Shoes, 1886

Filosofie, Kunst, Samenleving

Lesley Chamberlain

Van Gogh en het licht om een paar schoenen

We kunnen Heidegger beschouwen als de filosoof die onder woorden wist te brengen wat in de kunst al over het bestaan was ontdekt toen Van Gogh in de Borinage het potlood oppakte, en het in Arles verruilde voor een penseel.
schouders

Cultuur, Geschiedenis

Paul Claes

Antieke reuzen

Iedereen bouwt voort op wat voorgangers hebben gezegd, het nieuwe is niet denkbaar zonder het oude, cultuur en kennis zijn cumulatief.
Nietzsche-Van-Gogh-Nexus2023

Rob Riemen

Tomb or Treasure? Nietzsche and Van Gogh discuss The Future of Western Civilization

Ter gelegenheid van de Nexus-conferentie 2023
zweig-nb

Geschiedenis, Humanisme

Stefan Zweig

De Europese gedachte

Spinoza schilderij

Filosofie, Samenleving

Jonathan I. Israel

De metaforische terugkeer van Spinoza

De kern van de lessen die Spinoza ons leert, bestaat uit zijn beginsel van tolerantie, dat samenhangt met het hooghouden van de vrijheid van gedachte en van meningsuiting.
klimt muziek

Kunst, Muziek

Pieter Bergé

Mahlers ‘Abschied’ en de transformatie van de tijd

Waar het Mahler fundamenteel om te doen is, in Der Abschied, is de transfiguratie van de tijd, de onmerkbare versmelting van het ondermaanse met de eeuwigheid.
Woolf-reading

Literatuur

Virginia Woolf

Hoe lees je een boek?

Het lezen van een roman is een moeilijke en uiterst complexe kunst.
fleurs

Kunst, Samenleving

Richard Wolin

Kunst en democratie in de 21e eeuw

Niemand heeft het probleem van de lamlendigheid van de hogere cultuur tegenover het kwaad beter geschilderd dan Thomas Mann.
abruzzo

Biografie

Natalia Ginzburg

Winter in de Abruzzen

keynes

Politiek, Samenleving

John Maynard Keynes

Economische perspectieven voor onze kleinkinderen