Cultuur, Kunst, Literatuur
Ágnes Heller
De menselijke ziel in al zijn stemmingen
Vertrouwdheid met de geschiedenis, de dichtkunst, de godsdienst, het wereldbeeld en zelfs de gewoontes van een tijdperk draagt bij tot begrip, niet zozeer van de vragen zelf, maar van de manier waarop ze door een bepaalde filosoof op een bepaald moment geformuleerd zijn.
Cultuur, Samenleving
Azza El-Kholy
Een permanente oefening in respect
Pas als we durven te twijfelen, dieper durven te graven en zelf durven na te denken, kunnen we een stap zetten in de richting van vooruitgang en respect voor menselijke waardigheid, in plaats van terug te keren naar de duisternis van godsdienstoorlogen en etnische en koloniale strijd.
Europa
Winston Churchill
Een ‘Verenigde Staten van Europa’
Ik moet u waarschuwen. Er rest wellicht weinig tijd. We kunnen even op adem komen. De kanonnen zwijgen. De strijd is stilgevallen; maar de gevaren zijn niet geweken. Als we de Verenigde Staten van Europa willen oprichten, moeten we nu beginnen.
Cultuur, Europa, Geloof, Samenleving, Wetenschap
Robert Cooper
Hoop en het strand van Dover
Was de toekomst voorheen altijd een kwestie van het geloof geweest, vanaf nu behoorde ze tot het domein van de hoop. En die hoop probeerde men in de Verlichting te verwezenlijken via de politiek. Dat is nog steeds zo.
Politiek, Samenleving
Hans Ulrich Jessurun d'Oliveira
Vivos voco, mortuos plango
Iemand die in de overzichtelijke naoorlogse tijd in Nederland leeft, is geen knip voor zijn neus waard is als hij zijn mond niet open durft te trekken als hij vindt dat de overheid zich dingen permitteert die niet deugen.
Cultuur, Filosofie, Humanisme
Alain Finkielkraut
De essentie is aan het verdwijnen
Het nieuwe idee van de gelijkheid is dat er niet langer zoiets als ‘de essentie’ bestaat. We leven op een platte wereld, waarin het onderwijs niet kan overleven. De Verlichting wordt door haar eigen karikatuur, haar eigen golem vernietigd.
Filosofie, Geschiedenis
Ingrid Rowland
Naar buiten, de grot uit
Zo’n vierentwintighonderd jaar geleden beschreef Plato in zijn dialoog De staat een fictieve rij gevangenen die in een grot zat vastgeketend. Ze waren zo aan hun omgeving gewend dat de flakkerende schaduwen op de wand van de grot net zo reëel leken als concrete voorwerpen en levende wezens.
Cultuur, Kunst
Marjoleine de Vos
Een krachtige liefde voor het leven
Uiteraard is er ook verdriet en ellende, maar we gaan die niet voor onszelf onoverkomelijk noemen en alles in grijstinten zien. Je moet vrolijk zijn. Je verheugen in wat er ook is.
Geschiedenis, Politiek, Samenleving
Edward Said
Terugblik op ‘Orientalism’
Het centrale argument in dit alles is dat, zoals Vico ons leert, de geschiedenis van de mensheid wordt gemaakt door mensen. En zoals de strijd om de heerschappij over grondgebied deel uitmaakt van die geschiedenis, geldt dat ook voor de strijd om historische en sociale betekenis. Elk tijdperk, elke samenleving schept zijn eigen ‘anderen’.
Samenleving, Wetenschap
Evgeny Morozov
‘Slim’ is het nieuwe ‘dom’: de gevaren van solutionisme
Wie er tegenwoordig naar streeft de wereld te veranderen, komt onherroepelijk in de verleiding de oplossing voor ieder voorkomend probleem te zoeken in méér technologie.
Cultuur, Filosofie, Samenleving
Theodore Dalrymple
Zin in problemen
Als alle mogelijke bronnen van transcendentale zingeving zijn afgesloten, hoeft het niemand al te zeer te verbazen dat materiële vooruitgang – waarvan ik het belang overigens niet wil bagatelliseren – niet gepaard gaat met de maatschappelijke weldaden die er ooit van werden verwacht.
Cultuur, Humanisme
Andrea Marcolongo
Brief aan een jonge humaniste
Dankzij de kunst van het leven, het lijden, het vallen, het genieten en het nadenken die de klassieken je met hun drieduizend jaar aan geschiedenis hebben bijgebracht, kun je de toekomst tegemoet treden met de moedige en heldere blik waarmee Odysseus de onbekende zee trotseerde en koers bleef houden richting Ithaka.
Politiek, Samenleving
Leon Wieseltier
De grote lastercampagne
De autoritaire denkers op links en rechts hebben gelijk: liberale progressieven versperren hun inderdaad de weg. We begrijpen de verlokkingen van het populisme maar al te goed en we herinneren ons de gevolgen ervan maar al te levendig om niets te doen.
Filosofie, Politiek, Samenleving
Alain Badiou
Hoe de wereld te veranderen?
De kracht van een gebeurtenis ligt in het onthullen van iets van de wereld dat verborgen of onzichtbaar was doordat het door de wetten van die wereld aan het oog werd onttrokken.
Filosofie, Geschiedenis
Andrea Marcolongo
Nu ik Hans Castorp ben…
De mythe van de Argonauten herinnert ons er meer dan ooit aan dat we op de wereld zijn om grootse daden te verrichten in die typisch Griekse betekenis van heroïek. Dan heb ik het niet over superhelden zoals ze in stripboeken voorkomen, maar over heroïsche mannen en vrouwen die de baas zijn over hun eigen leven.
Geschiedenis, Oorlog, Politiek
Nicolas Baverez
De vrijheid is een strijd
Laten we niet toegeven aan angst en wanhoop. Laten we ophouden te sjoemelen met de waarheid, onszelf voor de gek te houden, onderling verdeeld te zijn. Laten we de democratie opnieuw uitvinden, laten we ons opnieuw voornemen om die op te bouwen en te verdedigen. Vrijheid is minder dan ooit iets vanzelfsprekends; ze is meer dan ooit een gevecht.
Cultuur, Geschiedenis, Muziek
Bernard Haitink
De universiteit van het leven
Mijn ouders waren er absoluut niet gelukkig mee dat ik tijdens de oorlog nog steeds naar Mengelberg ging luisteren. Wij hadden heel veel joodse vrienden, die allemaal het Concertgebouw niet meer in mochten. Ik ging wel en zat in een half lege zaal te midden van allemaal Duitse officieren. Het was een bizarre ervaring – maar ik moest die muziek horen.
Cultuur, Geschiedenis, Politiek, Samenleving
Michaïl Sjisjkin
De Russische ouroboros
In de grammatica van de Russische geschiedenis heb je maar één tijd: de verleden toekomende.
Filosofie, Humanisme, Religie
Jean-François Mattéi
De blik op menselijke waardigheid
Zelfkennis openbaart zich als de werkelijke waardigheid waarmee kennen en denken zijn verbonden. Zonder die zelfkennis, die door de kennis van de ander mogelijk wordt gemaakt en in zijn diepste wezen wordt weerspiegeld, namelijk in God, de oorsprong en doel van de blik, zouden we niet weten wat er aan goeds en kwaads in ons schuilt.
Claude Habib
De liefde in twee lessen
Filosofen en de liefde: een eigenaardige combinatie. Dit essay biedt inzicht in die bijzondere relatie.
Jan Terlouw
George Orwells ‘Animal Farm’
‘Animal Farm’ is opnieuw actueel door een aspect dat in het boek ook veel aandacht krijgt, namelijk desinformatie.
Rob Riemen
The Quest for Vision in the Era of Confusion, Corruption and Foolishness
Ter introductie op de Nexus-conferentie 2024
Geschiedenis, Politiek, Samenleving
Milena Jesenská
Vluchtelingen in Tsjecho-Slowakije
Tsjechisch journalist en schrijver Milena Jesenská schreef in de jaren voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog over de onmenselijke omstandigheden waarin Duitse vluchtelingen in haar thuisland verkeerden.
Poëzie
Cynthia Ozick
Welke hoop is er nog?
Toen Arnold in 1867 ‘Dover Beach’ op papier zette, stond hij veel dichter bij de gelovige Middeleeuwen dan bij Audens moderne New York.
