Robert Musil noteert voor Der Mann ohne Eigenschaften: Jede Zeit muss ein Richtbild haben, wozu sie da ist; einen Ausgleich zwischen Theorie und Ethik, Gott und so weiter. Na de Eerste Wereldoorlog bestaat het vermoeden dat het Europees humanisme niet langer het beschavingsideaal kan zijn, en presenteren zich tal van alternatieven: nationalisme, marxisme, fascisme, nazisme, marktkapitalisme, sciëntisme, etc. Bijna een eeuw later is het gevoel van onbehagen niet verdwenen en blijft de vraag naar identiteit het maatschappelijk debat beheersen. Nu domineren technologisering, juridisering, specialisering maar waar is de menselijke maat? Er is een groot geloof in commercie en economische liberalisering maar wat heeft nog blijvende waarde? Xenofobie, agressie en fundamentalisme nemen toe maar waar is de menselijke waardigheid?

Zo is de cruciale vraag aan het begin van de 20ste eeuw de cruciale vraag aan het begin van de 21ste eeuw: wat is onze maatstaf, ons Richtbild? Waaraan ontlenen we onze identiteit? As er een credo van het Europees humanisme zou bestaan, dan luidt het eerste artikel: Ik geloof in het vermogen van de mens om mens te worden, en het tweede: Ik geloof in taal, de betekenis van woorden, de gaven van de Muzen.

Wie zijn we en wie willen we zijn? Kunnen we volstaan met enkel politieke en sociale waarden, conform het Leitmotiv van de Europese Unie, of hebben we ook culture waarden nodig om onze identiteit te bepalen? Waarom lijkt onze identiteit steeds kleiner te worden (volk, familie, groep) in plaats van groter (Europeaan, wereldburger)?

George Steiner, My Unwritten Books, 2008.

George Steiner, Language and Silence, 1967.

Nexus-playlist van Sarah Rothenberg op Spotify.

09.15 Welkom Rob Riemen

09.25 Keynote lezing George Steiner Tritones. The Three Languages of Man

11.00 Debat I. European Humanism and the Muses

12.30 Lunch

13.30 Debat II. A Silenced Language

15.30 Debat III. Identity Please!

17.00 Receptie