Anderhalve eeuw geleden, in 1872, trok een jonge Friedrich Nietzsche in een serie lezingen van leer tegen het onderwijs van zijn tijd. De 27-jarige hoogleraar hield zijn publiek voor dat het onderwijs enkel nog in het teken van economisch nut stond; er bestond niet langer een school voor beschaving, omdat de geest van ware beschaving werd gehaat en gevreesd. Het cultuurideaal was dat van de massamedia geworden: zinloos, stijlloos, karakterloos, even weinig betrouwbaar en duurzaam als krantenpapier.

De woorden van Nietzsche lijken nog altijd van toepassing op het onderwijs van onze tijd, waar economische belangen overheersen en de ware culturele Bildung op een zijspoor is beland. Is deze crisis in het onderwijs een gevolg van een crisis in onze cultuur? En hoe ontkomen we aan de overheersing van de middelmaat? Hoe moet een ‘school der beschaving’ eruit komen te zien, en wat moet er worden onderwezen?

Plato, Feest (Symposion).

Dante, De goddelijke komedie.

Michel de Montaigne, De essays.

Friedrich Nietzsche, Über die Zukunft unserer Bildungsanstalten.

Aanbevolen door Yoel Gamzou
Elias Canetti, Het martyrium.