Passing on the Flag

Vertaling Liz Waters

In dit inleidende essay beschrijft Rob Riemen aan de hand van vier bijzondere persoonlijke ontmoetingen welke opdracht wij allemaal hebben als het gaat om het doorgeven van dat wat het leven betekenisvol maakt.

Als Auschwitz-overlevende kent Dita Kraus het gezicht van onverdraagzaamheid. Hoe kan het, vraagt ze zich af, dat er zoveel vijandigheid en intolerantie in de wereld bestaat? Dat we zo graag onderscheiden en tegenstellen, terwijl we uiteindelijk toch allemaal mensen zijn? Ze pleit voor meer herkenning en mededogen met al wat leeft op onze planeet.

Vertaling Katie Assef

In de loop van de twintigste eeuw voelden veel linkse denkers in Frankrijk de aantrekking van het communisme. Raymond Aron was een van de weinige Franse intellectuelen die hier kritisch tegenover stond, en doorlopend de aandacht vestigde op het totalitarisme dat in de praktijk achter die idealistische politieke systemen schuilging. Dat werd hem niet in dank afgenomen. Het vergde moed, schrijft Arons dochter Dominique Schnapper in haar bijdrage aan Nexus, om de confrontatie aan te gaan met de vijandigheid en de minachting van de conformisten in de culturele instellingen van het Westen. Vrijheid en waarheid, aldus de sociologe, zijn niet slechts ideeën, maar moeten altijd zonder oogkleppen worden nagestreefd.

Een ware wijsgeer kiest niet voor de filosofie, maar krijgt dit lot toegewezen. Dat schrijft Allan Janik in zijn brief aan een jonge ‘Hypatia’, die twijfelt over haar studiepad. Zelf had Janik zijn eerste wijsgerige ervaring toen hij als elfjarige jongen in de spiegel keek en zichzelf de epistemologische grondvraag stelde: ‘hoe weet ik dat wat ik zie, dat ik dat ben’? En nadat hij vier jaar later een geschiedenis van de filosofie las, wist hij het zeker: hier was hij toe bestemd. Wat leerde Janik over het vak in de decennia die volgden?

Vertaling Will Schutt

Wie ooit student in de geesteswetenschappen geweest is, zal bekend zijn met de vraag: ‘Wat kun je daar dan mee?’ Het vergt moed en vasthoudendheid, schrijft classica Andrea Marcolongo, om je in deze tijd op de humaniora toe te leggen. Cultuur valt niet te vergelijken met een schroevendraaier; je kunt er niet op dezelfde manier een concreet doel of praktische toepassing aan toekennen, maar juist daarom is ze van betekenis. De taak van deze wetenschappen is niet, betoogt Marcolongo, om iets te doen, maar om betekenis te geven aan alles wat we doen.

In een liefdevolle brief aan haar achtjarige dochter, bezint pianiste Tamar Halperin zich op de waarde van de klassieke muziek, de moderne muziek en de kunst in het algemeen. Met het voortschrijden van de tijd veranderen onvermijdelijk ook smaken, stijlen en talen – het is onzinnig je daartegen te verzetten. Maar wat de grote kunstenaars van het verleden én het heden tekent, bepleit Halperin, is juist hun vermogen om iets eeuwigs voort te brengen, om iets uit te drukken dat voorbijgaat aan de grillen van de tijd.

Vertaling Katie Assef

Hoe kan een land overleven in een tijd van maatschappelijke verandering en verdeeldheid? Volgens Caroline Noirot, directrice van de Parijse uitgeverij Les Belles Lettres, is kennis van het klassieke literaire erfgoed van wezenlijk belang om je in de huidige wereld te kunnen bewegen. De ‘wil tot weten’, aldus Noirot, samen met een kritische geest en verbeeldingskracht, zijn noodzakelijk om de grenzen van het bestaande te kunnen overschrijden en zo een toekomst van vrijheid en verbondenheid te kunnen bouwen.

Na de val van de Muur, de ondergang van het communisme, en ‘de terugkeer naar Europa’ van de voormalige Oostbloklanden, leek de toekomst van de liberale democratie voorgoed te zijn verzekerd. Vandaag de dag blijft er nog weinig over van het optimisme waar het millennium mee begon. Waar is het fout gegaan? Wat hadden we beter kunnen doen? En welke lessen zou een jonge diplomaat tegenwoordig moeten leren om de wereld van morgen met vertrouwen en respect tegemoet te treden?

In Julius Caesar schrijft Shakespeare over een zekere dichter die zijn vak niet goed verstaat, ‘Scheur hem aan stukken voor zijn slechte verzen!’ Tegenwoordig domineren ‘slechte verzen’ in de vorm van slechte muziek onze openbare ruimte, aldus David Dubal. In deze filippica -- gericht aan een jonge muzikant die tot de wereld van de rockmuziek dreigt te zullen toetreden -- fulmineert pianist David Dubal tegen de opkomst van een hedendaagse kitschcultuur, en moedigt hij zijn lezers aan om zich opnieuw te bezinnen op de onsterfelijke schoonheid van de klassieken.

Wat zou je tegen je vroegere zelf willen zeggen, als je de kans kreeg? In deze persoonlijke tekst doet Elif Shafak op schilderachtige wijze verslag van de dialoog tussen zichzelf en een zekere jonge vrouwelijke romanschrijfster – die worstelt met het vak en met de beperkte vrijheid die ze in haar moederland Turkije ervaart. Makkelijker zal het schrijverschap niet worden, is Shafaks eerlijke boodschap; maar ook de schoonheid zal blijven voortbestaan.

In een aangrijpende en ontroerende brief laat Ray Monk weten dat hij niet lang meer te leven heeft. Des te dringender voelt hij zijn plicht om op te komen voor al waar hij in gelooft, en om zijn overtuigingen aan volgende generaties door te geven. Zijn voornaamste boodschap: onttrek je aan de vernietigende heerschappij van het grote geld, en herken de waarde van wat er echt toe doet: een gezond, gelukkig en bevredigend leven in harmonie met de natuurlijke wereld, en alles wat daartoe behoort.