Leermeesters -
Hannah Arendt
Hannah Arendt
De Joods-Duitse journalist en filosoof Hannah Arendt (1906-1975) staat bekend als een van de grootste denkers van vorige eeuw.
The Origins of Totalitarianism, Eichmann in Jerusalem en The Human Condition: met haar teksten over politiek, samenleving en de menselijke conditie in het algemeen, en meer specifiek haar analyses van het naziregime, totalitarisme en antisemitisme weet ze tot op de dag van vandaag ons denken uit te dagen.
Wie schrijft over politiek en de mens, grijpt algauw terug op de ideeën van Arendt. Niet verwonderlijk dus dat meerdere Nexus-auteurs en -sprekers geregeld naar haar verwijzen.
Wij vluchtelingen
In 2017 verkeerde Europa sinds een paar jaar in wat werd genoemd een ‘vluchtelingencrisis’. Duizenden migranten en vluchtelingen uit oorlogsgebied werden van kleine bootjes op de Middellandse Zee gered; vele honderden overleefden hun tocht niet. Degenen die hem wél overleefden, kwamen veelal terecht in mensonterende omstandigheden. Ze stuitten, in weerwil van de kreet ‘Wir schaffen das’, in Europa op angst, nationalisme en een gebrek aan inlevingsvermogen.
In Nexus 73, ‘Maar er was geen plaats in de herberg’, publiceerden we in 2017 daarom zowel klassieke als hedendaagse beschouwingen op de ervaring van vluchtelingen. Hannah Arendt schreef zo’n klassiek essay. Ze ontvluchtte de nazi’s eerst in 1933 naar Frankrijk en daarna in 1941 naar de Verenigde Staten. Die persoonlijke ervaring verwerkte ze in het essay ‘Wij vluchtelingen’, waarin ze ons toont hoe het is om te vluchten – een boodschap die vandaag de dag nog steeds actueel is.
Laat ik allereerst vermelden dat we niet graag ‘vluchtelingen’ worden genoemd. Zelf noemen we ons ‘nieuwkomers’ of ‘immigranten’. – Hannah Arendt
Leugens en burgerlijke ongehoorzaamheid
Het begrip ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ is de afgelopen tijd weer overal opgedoken in het nieuws, vooral in verband met alle overheidsmaatregelen rondom de coronapandemie. We kennen het begrip eigenlijk van beroemde en bewonderde activisten als Gandhi en Martin Luther King, en van Thoreau, die weigerde belasting te betalen aan een overheid die hij onrechtvaardig vond. Zijn er inderdaad omstandigheden waarin het wenselijk is dat burgers de wet overtreden? Die vraag onderzoekt Arendt in haar essay Burgerlijke ongehoorzaamheid.
Leugens in de politiek zijn van alle tijden. Maar in onze tijd – met fake news en alternative facts – misschien wel meer dan ooit. Leugens in de politiek is het onderwerp van Arendts essay Liegen in de politiek, dat ze schreef naar aanleiding van het verschijnen van een rapport over de Vietnamoorlog.
Deze twee beroemde essays van Arendt verschenen in Nederlandse vertaling samen als Het waagstuk van de politiek; lees hier een bespreking van het boek.
Filosofie, Politiek
Het waagstuk van de politiek
Arendts magnum opus
Denken, Willen en Oordelen: dat moesten de drie boekdelen worden van Arendts magnum opus Het leven van de geest. De eerste twee delen wist ze te voltooien, maar aan het derde kwam Arendt niet meer toe. Deze Nederlandse uitgave is een bundeling van de Denken en Willen, aangevuld met teksten die een idee geven van hoe het geheel eruit had moeten zien. Lees hier een mooie bespreking van het boek.
