Schatkamer

Welkom in onze digitale Schatkamer. Hierin verschijnen onder andere de mooiste essays uit het Nexus-archief, besprekingen van nieuwe boeken of films en video-opnamen van onze activiteiten.

Schrijft u zich in voor de speciale Schatkamernieuwsbrief, dan ontvangt u hoogstens eens per week een mail met een persoonlijke aanbeveling zodra we iets nieuws hebben toegevoegd aan de Schatkamer.

Inschrijven voor de Schatkamernieuwsbrief

Media

Thema

Bouwman-vierkant

Geschiedenis, Samenleving

Luuk Bouwman

De Propagandist

Het rücksichtslos najagen van eigenbelang en het afschuiven van elke verantwoordelijkheid op de Duitsers blijkt in De Propagandist de kern van het probleem te zijn.
justice2

Politiek, Samenleving

Hans Ulrich Jessurun d'Oliveira

Vivos voco, mortuos plango

Iemand die in de overzichtelijke naoorlogse tijd in Nederland leeft, is geen knip voor zijn neus waard is als hij zijn mond niet open durft te trekken als hij vindt dat de overheid zich dingen permitteert die niet deugen.
Scherm_afbeelding 2025-04-04 om 15.32.16

Cultuur, Filosofie, Humanisme

Henk Smeijsters

Tijdloze wijsheden voor een beter leven

Met Tijdloze wijsheden heeft Smeijsters’ vorige werk, Hoe je een beter mens wordt, een waardig vervolg gekregen. Beide zijn tot stand gekomen vanuit de diepe overtuiging dat sommige inzichten het waard zijn om behouden te blijven.
School_of_Athens_Raphael_detail_01

Cultuur, Filosofie, Humanisme

Alain Finkielkraut

De essentie is aan het verdwijnen

Het nieuwe idee van de gelijkheid is dat er niet langer zoiets als ‘de essentie’ bestaat. We leven op een platte wereld, waarin het onderwijs niet kan overleven. De Verlichting wordt door haar eigen karikatuur, haar eigen golem vernietigd.
grot

Filosofie, Geschiedenis

Ingrid Rowland

Naar buiten, de grot uit

Zo’n vierentwintighonderd jaar geleden beschreef Plato in zijn dialoog De staat een fictieve rij gevangenen die in een grot zat vastgeketend. Ze waren zo aan hun omgeving gewend dat de flakkerende schaduwen op de wand van de grot net zo reëel leken als concrete voorwerpen en levende wezens.
Zorg goed voor je ziel 2

Filosofie, Geschiedenis

Mieke de Vos en Michiel Leezenberg

Zorg goed voor je ziel

Tegen de clichés in laten De Vos en Leezenberg zien dat oud-Griekse filosofie niet alleen een mannending was, en dat het dominante beeld van deze periode toe is aan een grondige herziening. De denksters uit dit boek illustreren dat filosoferen over allerlei onderwerpen – van metafysica tot het huishouden – past in een doordachte manier van leven.
AGAMBEN.1

Filosofie, Samenleving

Ype de Boer

Een filosofisch rariteitenkabinet

Wat hebben Pinokkio, franciscaanse monniken, liefde en archeologie met elkaar te maken? Al deze zaken spelen een rol in het oeuvre van de Italiaanse filosoof Giorgio Agamben.
1280px-Vermeer-view-of-delft

Cultuur, Kunst

Marjoleine de Vos

Een krachtige liefde voor het leven

Uiteraard is er ook verdriet en ellende, maar we gaan die niet voor onszelf onoverkomelijk noemen en alles in grijstinten zien. Je moet vrolijk zijn. Je verheugen in wat er ook is.
Jean-Léon_Gérôme_-_Le_charmeur_de_serpents

Geschiedenis, Politiek, Samenleving

Edward Said

Terugblik op ‘Orientalism’

Het centrale argument in dit alles is dat, zoals Vico ons leert, de geschiedenis van de mensheid wordt gemaakt door mensen. En zoals de strijd om de heerschappij over grondgebied deel uitmaakt van die geschiedenis, geldt dat ook voor de strijd om historische en sociale betekenis. Elk tijdperk, elke samenleving schept zijn eigen ‘anderen’.
DAYBREAK IN GAZA 2

Geschiedenis, Oorlog, Politiek

Stories of Palestinian Lives and Cultures

Daybreak in Gaza

A crucial contribution to contemporary debates surrounding the Israeli-Palestinian conflict in light of its recent escalation in October 2023. It echoes Edward Said’s 1984 essay, ‘Permission to Narrate’, which criticizes the censoring of the Palestinian perspective and reclaims the right of Palestinians to tell their side of the story.
Ali Smith Gliff ig

Literatuur, Politiek, Samenleving

Ali Smith

Gliff

Het boek van Smith kruipt onder je huid, omdat de wereld in Gliff niet zo erg ver van de onze ligt. De surveillancestaat die in het boek wordt beschreven doet denken aan praktijken die in verschillende landen al op grote schaal worden gebezigd.
metropolis+2

Samenleving, Wetenschap

Evgeny Morozov

‘Slim’ is het nieuwe ‘dom’: de gevaren van solutionisme

Wie er tegenwoordig naar streeft de wereld te veranderen, komt onherroepelijk in de verleiding de oplossing voor ieder voorkomend probleem te zoeken in méér technologie.
Der lange Schatten

Cultuur, Geschiedenis, Politiek, Samenleving

László F. Földényi

Der lange Schatten der Guillotine

Met zijn boek toont de Hongaarse cultuurhistoricus László Földényi de geboortepijnen van een nieuw en vooruitstrevend tijdperk dat zich wil lostrekken, vaak met geweld, van het oude.
Francisco_José_de_Goya_y_Lucientes_-_The_sleep_of_reason_produces_monsters_(No._43),_from_Los_Caprichos_-_Google_Art_Project

Cultuur, Filosofie, Samenleving

Theodore Dalrymple

Zin in problemen

Als alle mogelijke bronnen van transcendentale zingeving zijn afgesloten, hoeft het niemand al te zeer te verbazen dat materiële vooruitgang – waarvan ik het belang overigens niet wil bagatelliseren – niet gepaard gaat met de maatschappelijke weldaden die er ooit van werden verwacht.
writing2

Cultuur, Humanisme

Andrea Marcolongo

Brief aan een jonge humaniste

Dankzij de kunst van het leven, het lijden, het vallen, het genieten en het nadenken die de klassieken je met hun drieduizend jaar aan geschiedenis hebben bijgebracht, kun je de toekomst tegemoet treden met de moedige en heldere blik waarmee Odysseus de onbekende zee trotseerde en koers bleef houden richting Ithaka.
Plato A Civic Life

Biografie, Cultuur, Filosofie

Carol Atack

Plato: A Civic Life

Lezen over Plato’s leven blijft als het leggen van een puzzel waaruit het midden ontbreekt. In de biografie van Atack lezen we over opvoeding in het oude Athene, een cultuurgeschiedenis van de Atheense adolescent, een minutieus overzicht van bronnen rondom Socrates’ proces, veroordeling en gedwongen zelfmoord, en over de opkomst van de spanning tussen retorisch vernuft en filosofische waarheidsdrang in politiek en het openbaar spreken.
Jean_Paul_Laurens_Le_Pape_Formose_et_Etienne_VI_1870

Politiek, Samenleving

Leon Wieseltier

De grote lastercampagne

De autoritaire denkers op links en rechts hebben gelijk: liberale progressieven versperren hun inderdaad de weg. We begrijpen de verlokkingen van het populisme maar al te goed en we herinneren ons de gevolgen ervan maar al te levendig om niets te doen.
Kaplan 1

Filosofie, Geschiedenis, Politiek

Robert D. Kaplan

De geopolitieke tragedie

Volgens Kaplan ontbreekt het Amerikaanse beleidsmakers aan een ‘tragische geest’, die hen had kunnen behoeden voor de hoogmoed en zelfoverschatting die de VS naar Irak leidden. Hij stelt dat een voorzichtiger en terughoudender buitenlandbeleid, gebaseerd op een tragisch wereldbeeld, ontelbare mensenlevens had kunnen redden.
Kruk-vierkant

Europa, Politiek, Samenleving

Marijn Kruk

Opstand

In zijn boek onderzoekt Kruk een bont gezelschap van radicaal-rechtse denkers, politici en activisten die zich tegen de moderne liberale democratie keren.
403129

Filosofie, Politiek, Samenleving

Alain Badiou

Hoe de wereld te veranderen?

De kracht van een gebeurtenis ligt in het onthullen van iets van de wereld dat verborgen of onzichtbaar was doordat het door de wetten van die wereld aan het oog werd onttrokken.
516404ldsdl (1)

Filosofie, Geschiedenis

Andrea Marcolongo

Nu ik Hans Castorp ben…

De mythe van de Argonauten herinnert ons er meer dan ooit aan dat we op de wereld zijn om grootse daden te verrichten in die typisch Griekse betekenis van heroïek. Dan heb ik het niet over superhelden zoals ze in stripboeken voorkomen, maar over heroïsche mannen en vrouwen die de baas zijn over hun eigen leven.
WAR & CONFLICT BOOKERA:  WORLD WAR II/WAR IN THE WEST/GERMANY

Geschiedenis, Oorlog, Politiek

Nicolas Baverez

De vrijheid is een strijd

Laten we niet toegeven aan angst en wanhoop. Laten we ophouden te sjoemelen met de waarheid, onszelf voor de gek te houden, onderling verdeeld te zijn. Laten we de democratie opnieuw uitvinden, laten we ons opnieuw voornemen om die op te bouwen en te verdedigen. Vrijheid is minder dan ooit iets vanzelfsprekends; ze is meer dan ooit een gevecht.
DE BRUIJN 2

Europa, Geschiedenis, Politiek

Tom de Bruijn

Hoogmoed en onmacht

De constante spanningen tussen nationale en Europese belangen, bevoegdheden en besluitvormingsprocedures, maken het buitengewoon lastig om een coherente strategie op te stellen en uit te voeren. Dat maakt De Bruijns boodschap misschien enigszins bedrukkend, maar zeker niet minder belangrijk. Zonder politieke hervormingen zal Europa nooit een grootmacht worden en haar lot in eigen handen kunnen nemen.
Nexus Quest For Vision-0796

Cultuur, Politiek, Samenleving

The Quest for Vision